Wanneer een ondernemer gaat scheiden, is de waardering van de onderneming vaak een belangrijk discussiepunt. Het bedrijf speelt meestal een belangrijke rol in het leven van het ondernemersechtpaar en de waarde van de aandelen vormt veelal een belangrijk deel van het vermogen. Bij ondernemers en hun partners loopt een scheiding ‘in samenspraak’ vaak stuk op de bedrijfswaardering. De ondernemer laat zich voor die waardering graag bijstaan door zijn vertrouwde bedrijfsadviseur, maar de ex-partner is vaak niet thuis in de materie, voelt zich niet goed vertegenwoordigd en heeft daardoor onvoldoende vertrouwen in een eerlijke afloop. Voor de ex-partner is dat vaak een reden om met een advocaat en allerlei adviseurs in verweer te gaan.
Wanneer echtelieden een eigen onderneming hebben, kan dit de scheiding lastiger maken. Zo is het moeilijker om afspraken over alimentatie te maken omdat de resultaten van de onderneming vaak wisselen. Het is dan de vraag wat de werkelijke verdiencapaciteit van de onderneming is. De scheiding zou zelfs de continuïteit van het bedrijf in gevaar kunnen brengen als de ondernemer de ex-partner moet uitkopen. Daarom is het belangrijk de zaken rond de scheiding en het eigen bedrijf goed te regelen. De volgende zaken moet bijvoorbeeld duidelijk zijn, als men de gevolgen van de scheiding voor de gezamenlijke onderneming in beeld wil krijgen. Valt de onderneming onder het te verdelen vermogen? Valt de onderneming of de winstreserve onder het te verrekenen vermogen? Wat is de onderneming waard? Is het mogelijk om na echtscheiding de onderneming voort te zetten? Willen en kunnen de ex-partners samen in de onderneming blijven werken? Is het pensioen in eigen beheer opgebouwd?
Voorts zijn er nog specifieke zaken die aandacht behoeven bij de diverse ondernemingsvormen. Bij een eenmanszaak zal de ondernemer meestal zijn of haar bedrijf willen voortzetten. Er dient een waardering van de onderneming opgesteld te worden, vanwege de verdeling of verrekening. Bij een eenmanszaak of zzp’er bestaat er geen scheiding tussen het privé vermogen en het ondernemingsvermogen. Verder speelt het inkomen uit de onderneming een rol bij de bepaling van de alimentatie. Het voortbestaan van de onderneming is vaak in het belang van man en vrouw beiden. Zonder onderneming is er immers geen inkomen en geen alimentatie. Er is extra aandacht nodig voor een eventueel bedrijfskrediet. Het kan zijn dat het krediet is gekoppeld aan de woning van de echtelieden of dat het krediet op hun beider naam staat.
Wanneer de echtelieden samen een VOF of man/vrouw-firma hebben, is de scheiding lastiger. Het is in ieder geval duidelijk dat de onderneming verdeeld moet worden in de scheiding. Als één van de partners niet met de ex-partner verder wil in het bedrijf, dient er duidelijkheid verkregen te worden over de waarde van de onderneming. De ene partner zal de andere partner dan uit moeten kopen. Wanneer beiden, ondanks de scheiding, de onderneming willen blijven voortzetten, is het raadzaam hier duidelijke afspraken over te maken.
Bij een BV is er sprake van aandelen. Wanneer de echtelieden samen aandelen in de BV hebben en één van beiden uit de BV wil stappen, dan moeten de aandelen worden overgedragen van de ene naar de andere partner. De vraag is dan hoeveel de aandelen van het bedrijf waard zijn. Ook wanneer slechts één beide echtlieden officieel (mede-)eigenaar is van een bedrijf, dient bekeken te worden of de andere partner om welke redenen dan ook aanspraak kan maken op een deel van het bedrijf of de bedrijfswinst.
De meewerkende partner (betaald of onbetaald) die niet mede-eigenaar is van de onderneming kan op basis van “redelijkheid en billijkheid” bij een scheiding alsnog een uitkoopbedrag of vergoeding ontvangen vanwege de investering die deze partner in het bedrijf gedaan heeft. Dit geldt ook als deze partner (meestal de vrouw) kan aantonen dat zij het bedrijf mede mogelijk heeft gemaakt omdat zij de verzorgende rol in de thuissituatie op zich heeft genomen. Een probleem dat zich in de praktijk vaak voordoet, is dat de vrouw bij het bedrijf van de man op de loonlijst staat. Bij een echtscheiding zou dit kunnen worden voortgezet.
Een waardering opgemaakt door een Register Valuator kan u veel problemen besparen, zeker als beide partijen hierbij betrokken worden.
drs. Bart Gijsbers RV
Adviseur en divisieleider Corporate Finance
